- Σε πρώτη ανάγνωση κάνουμε μία απόδραση στην προϊστορία.
- Σε δεύτερη ανάγνωση μπαίνουμε στην νεώτερη ελληνική ιστορία.
- Σε τελευταία ανάγνωση βγάζουμε τα αγκάθια από τα σκασμένα λάστιχά μας, σιχτιρίζοντας τις φαεινές μας ιδέες.
H διαδρομή σε οποιοδήποτε σημείo των 250.000 στρεμάτων της Κωπαϊδας είναι εντελώς επίπεδη, αφού για δύο χιλιάδες χρόνια ήταν λίμνη, τί στο καλό! Διασχίζουμε ατέλειωτες καλλιεργημένες εκτάσεις και βοσκοτόπια. Μπορεί κανείς να διαλέξει αν θέλει να πάει από την άσφαλτο, από φαρδύ χωματόδρομο ή από στενό μονοπάτι. Εμείς δοκιμάσαμε όλες τις εναλλακτικές και παραθέτουμε φωτογραφικά ντοκουμέντα.
Η διαδρομή θα μπορούσε άνετα να είναι αυτή, αν αντέξουν τα λάστιχα. Για κάποιον περίεργο λόγο τα λάστιχα του MTB τρυπάνε από τα αγκάθια με πολύ μεγαλυτέρη συχνότητα απ’ ότι τα λάστιχα του gravel/trekking, μάλλον γιατί τα πρώτα εγκλοβίζουν μέσα στα πέλματά τους τα αγκάθια.
Αριστερά ο Κορινθιακός, δεξιά ο Ευβοϊκός και στη μέση μία πρώην λίμνη και νυν πεδιάδα 250.000 στρέματα. Το λες και βαριά βιομηχανία!
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΩΠΑΪΔΑΣ
Οι πρώτοι-πρώτοι που είχαν την ιδέα να αποξηράνουν τη λίμνη ήταν οι αρχαίοι κάτοικοι του Ορχομενού, που τους έλεγαν Μινύες και τον 16ο αιώνα π.Χ. περίπου -τόσο παλιά!!!- έκαναν κάτι αρδευτικά έργα να σου πέφτει το σαγόνι. Έχτισαν κανάλια, έσκαψαν καταβόθρες, άνοιξαν σήραγγες και κατάφεραν να διοχετεύσουν στον κόλπο της Λάρυμνας όλο το νερό που έτρεχε από τα γύρω βουνά. Και γέμισαν τα θησαυροφυλάκια τους χρυσάφι από τις εύφορες καλλιέργειες!
Μια άλλη πολύ σημαντική βελτίωση που έφερε η αποξήρανση ήταν η εξαφάνιση της ελονοσίας που πριν κυριολεκτικά θέριζε τους κατοίκους. Κάτι σεισμοί και καταποντισμοί όμως έφραξαν τα περάσματα του νερού προς τη θάλασσα και επέστρεψαν την πεδιάδα στη πρώτερη πλημμυρισμένη της κατάσταση, στην οποία παρέμεινε για δύο ολόκληρες χιλιετίες.
Κι εγώ ξέχασα τα ποδηλατικά γυαλιά μου, οπότε φόρεσα τα γυαλιά της οδήγησης που προσδίδουν ένα κάποιο γκλάμουρ στο βουκολικό περιβάλλον. Ξεκινάμε λοιπόν από μία πολύ ωραία άσφαλτο.
Και κόβουμε δεξιά σε έναν πολύ ωραίο χωματόδρομο, με σκοπό να συναντήσουμε τον Βοιωτικό Κηφισιό, ένα τεχνητό ποτάμι-κανάλι που διαπερνάει ολόκληρη την πεδιάδα.
Το ποτάμι σε αρκετά σημεία είναι πολύ φαρδύ, κοντά στην Αλίαρτο μάλιστα έχει και σχολή σκι! Τώρα τί σκι μπορεί να κάνει κανείς στα βρωμόνερα αυτό μόνο οι Βοιωτάρχες το ξέρουν.
Πάρτε μία γεύση από τη θέα της πεδιάδας.
Αφήνουμε τον καλό χωματόδρομο και παίρνουμε τον κατσικόδρομο δίπλα στο ποτάμι όλο χαρά!
Διαβάζω εδώ: Η κοίτη του Κηφισού είναι μία μακριά τάφρος από την περιοχή του Ορχομενού προς νότο κατά μήκος των δυτικών κρασπέδων της άλλοτε λίμνης μέχρι της Αλιάρτου, ανατολικά του όρους της Σφίγγας. Από την Αλίαρτο η κοίτη αυτή στρέφεται προς τα βορειοανατολικά και καταλήγει με τούνελ στην σημερινή λίμνη Υλίκη. Στη νέα κοίτη του Κηφισού χύνονται όλα τα ποτάμια που έρχονταν στη λίμνη από τα δυτικά (όπως η Έρκυνα της Λιβαδειάς και άλλα μικρότερα ποτάμια της περιοχής).
Όσο ανεβαίνουμε προς τα πάνω, προς την Αλίαρτο δηλαδή, τόσο χάνουμε το μονοπάτι.
Κάθε τόσο συναντάμε τα αρδευτικά φράγματα του ποταμού. Ο Βιωτικός Κηφισός και τα αρδευτικά του έργα έχουν μία πανάρχαια και πολύ ενδιαφέρουσα (αν είσαι υδραυλικός) ιστορία. Βρήκα εδώ ένα εμπεριστατωμένο άρθρο.
Στα 250.000 στρέμματα απασχολούνται χιλιάδες εργατικά χέρια που καλλιεργούνε σιτάρι, βαμβάκι, καλαμπόκια, όσπρια και πεπόνια. Όπου δεν υπάρχουν φυτείες, καλλιεργούν χιλιάδες αιγοπρόβατα και βοοειδή, τα οποία στη συνέχεια θα γνωρίσουμε αυτοπροσωπώς. Και τα πρόβατα και τα γλυκούλικα σκυλάκια που τα φυλάνε!
Διαβάζω στη Wikipedia:
Τα έργα για την αποξήρανση της Κωπαΐδας άρχισαν την δεκαετία του 1880,
Το έργο ολοκληρώθηκε τελικά το 1931.
Στην πρώτη φάση πραγματοποιήθηκαν αποστραγγιστικά έργα από γαλλική εταιρία, κατά την περίοδο 1882-1886. Η Κωπαΐδα αποξηράνθηκε προσωρινά αλλά εξαιτίας μείωσης της επιφάνειας του εδάφους της, που σημειώθηκε αμέσως μετά την αποξήρανση, η περιοχή πλημμύρισε ξανά τα επόμενα χρόνια. Τότε ξεκίνησαν νέα έργα από αγγλική εταιρία («Λίμνη Κωπαΐδος ΑΕ» ;h ) τα οποία ολοκληρώθηκαν το 1931 και η λίμνη αποξηράνθηκε οριστικά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν 241.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης. Το 1953 η περιοχή της Κωπαΐδας απαλλοτριώθηκε και ταυτόχρονα δημιουργήθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα 2488/24-7-1953 ο Οργανισμός Κωπαΐδoς (νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου) ο οποίος αντικατέστησε την αγγλική εταιρία και εφάρμοσε πρόγραμμα εναλλασσόμενων καλλιεργειών.
By the way στην Αλίαρτο έχει κρεμασμένο σε έναν τοίχο ένα αρκετά ενημερωτικό πανό που δείχνει πολύ ωραία αυτό το χρονολόγιο, αλλά είχε ξεβάψει λίγο κι έτσι δεν το φωτογράφισα.
Στις δεκαετίες 1960-1970 στην περιοχή της Κωπαΐδας, γυρίστηκαν πολλές ταινίες του ελληνικού σινεμά, όπως το «Αγάπη και Αίμα», «Ο Αστραπόγιαννος», «η Κόρη του Ήλιου», «Υπολοχαγός Νατάσσα», όπως και η βραβευμένη ταινία «Θανάση πάρε τ όπλο σου», λειτουργώντας σαν φυσικό σκηνικό. Δεν σας θυμίζει κάτι αυτός ο χωματόδρομος;
Να και μία φανταστική λήψη βίντεο, για την οποία είμαι πολύ περήφανη.
Στην Αλίαρτο
Τα τεχνικά έργα, τα αγροτοβιομηχανικά κτήματα, οι κατοικίες του προσωπικού, οι καλύβες των εργατών, οι νερόμυλοι και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο – κατάλοιπα των εγκαταστάσεων της Αγγλικής Εταιρείας και ταυτόχρονα χνάρια μιας ολόκληρης εποχής – έχουν χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως ιστορικά μνημεία.
Η 1η Εφορεία Νεότερων Μνημείων, σε συνεργασία με τον Δήμο Αλιάρτου και τον Οργανισμό Κωπαΐδας, ξεκίνησε το 1994 πρόγραμμα αποκατάστασης των διατηρητέων κτισμάτων και χώρων, καθώς και συντήρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού και του αρχειακού υλικού.
Ένας από τους συντελεστές της μεγάλης προσπάθειας για την αξιοποίηση και την σωστή διαχείριση του κάμπου, ήταν ο Άγγλος διευθυντής Χάουαρντ Μακ Ελντέρ. Από το 1908 έως 1952, με εξαίρεση τα χρόνια της Γερμανικής κατοχής, ήταν η ψυχή του κάμπου και οι παλιοί τον θυμούνται να γυρίζει με την άμαξα του τον κάμπο, να επισκέπτεται τα γραφεία, τα φυλάκια και τις εγκαταστάσεις, για να έχει προσωπική άποψη για όλα τα θέματα που απασχολούσαν το κτήμα.
Σημαντικές ημερομηνίες
Η λίμνη αποξηράνθηκε οριστικά το 1882 επί προθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη από την Αγγλική εταιρία “Lake Copais Co Ld” με σύμφωνο παραχώρησης για 100 χρόνια.
Το 1953 το Ελληνικό Δημόσιο εξαγόρασε το υπολοιπόμενο χρονικό διάστημα με αντίτιμο 1,8 εκ στερλίνες
Τα χωράφια μοιράστηκαν σε 12.500 οικογένειες απ΄ τα γύρω χωριά. Not bad, not bad!
Συστήθηκε ο Οργανισμός Κωπαΐδας που αντικατέστησε την Αγγλική Εταιρεία.
Το 2014 ο Οργανισμός Κωπαΐδας καταργήθηκε και κάθε αρμοδιότητά του μεταφέρθηκε στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
Μπορείτε να βρείτε αναλυτικές και αξιόπιστες πληροφορίες εδώ.
ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΚΡΥΑΣ
Μετά την ποδηλατάδα απαραίτητη μία επιδρομή στις Πηγές της Κρύας στη Λιβαδειά για σουβλάκι.
Δείτε κι άλλα ποδηλατικά ταξίδια εδώ.