Να κάνω εξ αρχής μία φανφαρώνικη δήλωση: είμαι μεγάλη θαυμάστριά της Μήδειας (της μυθολογικής περσόνας, όχι της πρωταγωνίστριας του Ευριπίδη!!!) και καταναλώνω προσεκτικά οτιδήποτε σχετικό έχει γραφτεί στην εγχώρια και παγκόσμια λογοτεχνία.
Βέβαια δεν είχα πάει ποτέ ξανά να δω παράσταση στην Επίδαυρο. Παρ’ όλο που λατρεύω την Αρχαία Ελλάδα και το θέατρο, δεν είχα καταφέρει να φθάσω στο Κυνόρτιο όρος. Όταν λοιπόν πριν από μήνες το Φεστιβάλ ανακοίνωσε, ότι θα ανεβάσει την Μήδεια σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γερμανού Frank Castorf και με πρωταγωνίστριες πέντε από τις πιο αγαπημένες μου ηθοποιούς, σκέφτηκα ότι ο Αντωνάκης μου την πάτησε! Θα έπρεπε να τον σύρω τον ταλαίπωρο μέχρι την Επίδαυρο, να υποστεί τη δοκιμασία μίας Avant-garde παράστασης. Γιατί το ήξερα από την πρώτη στιγμή, ότι θα ήταν ένα δύσκολο απόγευμα της κοινής μας ζωής. Η υπόσχεση ενός τριημέρου στο Ναύπλιο γλύκανε για τον αγαπημένο μου την πικρίλα ενός ακατάληπτου Σαββατόβραδου πάνω στα άβολα μαρμάρινα έδρανα του αρχαίου θεάτρου.
Πήγα διαβασμένη
Έκανα μεθοδική και ολοκληρωμένη προετοιμασία: Διάβασα για τον Castrof, παρακολούθησα τις προετοιμασίες της παράστασης στο Instagram, ενημερώθηκα από άρθρα αλλά και από φίλες μου για τα πρέπει μιάς επιτυχημένης επίσκεψης στο αρχαίο θέατρο, έβγαλα VIP εισιτήρια και έκλεισα ένα ωραίο ξενοδοχείο στο Ναύπλιο. Μέχρι και καινούργια, χρυσά πέδιλα αγόρασα για να είμαι σωστή απομίμηση Καρυάτιδας. Δεν αφήνουμε τίποτε στην τύχη του.
Πήγα νωρίς
Όλα πήγαν ρολόι. Ακόμα και ο αφόρητος καύσωνας ήταν κάτι που εν δυνάμει μπορούσαμε να παραβλέψουμε (βεντάλιες και ανεμιστηράκι). Τίποτε όμως δεν μας είχε προετοιμάσει για αυτό θα ακολουθούσε.
Να χαλάσω εντελώς το κέφι μας, λέγοντας, ότι η παράσταση με τραυμάτισε ψυχολογικά. Παρόλο που πήγα διαβασμένη και προετοιμασμένη να δω κάτι εντελώς έξω από τις συμβάσεις και πολύ προχωρημένο, όσην ώρα παρακολουθούσα την παράσταση είχα πραγματικά κράμπες στο στομάχι μου από τη δυσφορία, κάτι που δεν το έχω ξανανιώσει ποτέ μπροστά σε έργο τέχνης (λέμε τώρα….) Δεν έφυγα στα μισά, την παρακολουθούσα μέχρι το τέλος για να μπορώ να εκφράσω την άποψή μου. Ήρωας ο Αντώνης!
Θεωρώ τον εαυτό μου ένα τσικ φιλότεχνο -που να πάρει και να σηκώσει- και δύο τσικ ανοιχτόμυαλο -άι στα κομμάτια! Αλλά χθες αισθάνθηκα αφόρητη λύπη για τους πρωταγωνιστές. Οι οκτώ εξαιρετική ηθοποιοί κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποδώσουν ένα κείμενο ασυνάρτητο, αλλοπρόσαλλο και ανερμάτιστο σε πολλά σημεία. Οι ερμηνείες τους ήτανε πράγματι πάρα πολύ καλές, τζάμπα και βερεσέ. Σε αρκετά σημεία της παράστασης οι ηθοποιοί μιλούσαν γερμανικά ή γαλλικά, υπήρχε βέβαια πάντα μετάφραση στους ηλεκτρονικούς υπέρτιτλους, αλλά ακόμα και εγώ που έχω διδακτορικό στην γερμανική λογοτεχνία τρομάρα μου δεν κατάλαβα καθόλου πως έδεναν αυτά μέσα στο σύνολο. Ναι μεν υπήρχε η πλοκή του έργου του Ευριπίδη σαν καμβάς, αλλά άνευ λόγου παρεμβάλλονταν διάφοροι μονόλογοι ή διάλογοι από άλλα έργα τα οποία δεν μπορούσα καθόλου να συνδέσω μεταξύ τους.
Πήγα χωρίς ωτοασπίδες
Κάποια στιγμή άρχισαν όλες μαζί οι κοπέλες να απαγγέλουν μία σελίδα της Γουικιπίντιας σχετικά με την Μακρόνησο, μετά μία απ’ αυτές άρχισε να περιγράφει τα βασανιστήρια που της έκαναν οι βασανιστές όταν της έβγαζα με τανάλια τα νύχια και να ουρλιάζει. Πάρα-πάρα πολλά ουρλιαχτά! Τί εκπαίδευση χρειάζονται οι ηθοποιοί για να μπορούν να ανταπεξέλθουν σε τόση τσιρίδα. Ευχήθηκα να είχα πάρει τις ωτοασπίδες μου μαζί.
Επίσης ένα άλλο σκηνοθετικό τέχνασμα του φανταστικού Γερανού σκηνοθέτη ήταν το εξής: ήταν πέντε οι Μήδειες και τρεις οι άντρες οχτώ. Κάθε φράση που έλεγαν την επαναλάμβαναν η καθεμία από δύο-τρεις φορές και μετά την έλεγε η επόμενη και η επόμενη και η επόμενη το ίδιο πράγμα όχι άλλη φράση. Και αυτό γινόταν για αρκετή ώρα. Δεν ήξερα που να εξαφανιστώ. Και δε λέγανε κάτι τρομερά σημαντικό, κοινότυπες φράσεις επαναλάμβαναν. Δεν μου έκανε κλικ ότι έπρεπε αυτό να το συνδέσω με κάποιο εσωτερικό νόημα.
Μεγάλη εξυπνάδα όλα αυτά τα πλαστικά μπουκάλια ανάμεσα στα αντίσκηνα πάνω στην άμμο, τα οποία πατάγανε και κλωτσάγανε οι ηθοποιοί με τα ψηλοτάκουνα στην τρίωρη διάρκεια της παράτασης και τα οποία προσέφεραν μία αποκρουστική υπόκρουση ενός συνεχούς χράτσα – χρούτσα.
Α, οκτώ ηθοποιοί είπα; Ναι αλλά ποιος είναι ποιος; Ένας για όλους και όλοι για έναν. Δηλαδή: τη μία λες τις ατάκες της Μήδειας, μετά της Γλαύκης, μετά του Κρέοντα μετά της παραμάνας και πάλι από την αρχή, Παρακολουθούσα συγκεντρωμένη 100% για να καταλάβω ποιος λέει τί και γιατί μέχρι που με έπιασε πονοκέφαλος.
Να πω όμως και ένα σκηνοθετικό εύρημα το οποίο συνέβαινε καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης και το επικροτώ. Σε όλη την παράσταση πάνω στη σκηνή βρίσκονταν ένας κάμεραμαν και ένας ηχολήπτης (πραγματικοί ήρωες!) οι οποίοι κυνηγούσαν τους ηθοποιούς από πίσω, για να τους κάνουν κοντινά πλάνα τα οποία προβάλλονταν πάνω στην γιγαντοοθόνη, έτσι μπορούσαμε να βλέπουμε από κοντά τις εκφράσεις που έπαιρναν. Και οι εκφράσεις αυτές ήταν συνήθως πάρα πολύ δύσκολες, πάρα πολύ δουλεμένες, αλλά σε κάποια στιγμή που οι πέντε Μήδειες έπρεπε να δώσουν την εντύπωση ότι ήταν σκύλες, το έκαναν τόσο αποτελεσματικά και φρικιαστικά, που έκλεισα τα μάτια μου από τον τρόμου.
Επίσης ο κάμεραμαν και ο ηχολήπτης ακολουθούσαν τους ηθοποιούς σε ένα κλειστό δωμάτιο που υπήρχε πίσω από τη σκηνή, κάτι σαν τα καμαρίνια ενός Peep Show, με λίγο pole dancing. Και λίγο σιντριβάνι. Και λίγο απ’ όλα. Εκεί μέσα σε αυτό το δωμάτιο διαδραματιζόταν ένα μεγάλο μέρος της δράσης χωρίς εμείς να το βλέπουμε φυσικά αλλά το βλέπουμε να διαδραματίζονται στην γιγαντοοθόνη σε κοντινά πλάνα. Λίγο σινεμά, λίγο θέατρο, λίγο απ’ όλα. Πάρα πολύ «λίγο απ’ όλα».
Έχει κι άλλα δράματα: αυτή η γιγαντοοθόνη, όταν δεν έδειχνε γκρο πλαν των πρωταγωνιστών, έδειχνε κάτι φωτογραφίας από διυλιστήρια, φυλακές, το Κερατσίνι, κάτι βουνά, μία ταμπέλα Peep Show, κανείς δεν ξέρει γιατί. Στην αρχή προσπάθησα να τη συνδέσω με αυτά που έλεγαν οι ηθοποιοί. Δεν μπόρεσα. Μόνο με αποσυντόνισαν από το αποσυντονισμένο κείμενο.
Προφανώς είχε πολλές βωμολοχίες, άχρηστες στην προώθηση του μύθου ή στην σύνδεση του έργου με το θεατή ή στο τίποτα. Κορυφαία στιγμή, αφού η Μήδεια σκότωσε τα δύο της παιδιά, δυο άλλες Μήδειες, ο Ιάσωνας, που βγήκε στη σκηνή με ένα μωρό-κλαψουλίνι από τα Jumbo, το άναψε και το έβαλε να μπουσουλάει πάνω στην άμμο, μπουσουλώντας και αυτός δίπλα του. Περνάνε από το μυαλό μου καμιά δεκαριά βαθύτατα νοήματα, αλλά θα σιωπήσω.
Πήγα για να μείνω
Πολύ νωρίς ο κόσμος αρχίζει να αποχωρεί. Τότε έμαθα και μία λεπτομέρεια που δεν την αναφέρουν τα εγχειρίδια για την Επίδαυρο: αν θέλεις να την κοπανήσεις κατά τη διάρκεια της παράστασης, δεν σου επιτρέπουν να φύγεις από κάτω πρέπει να ανέβεις τα σκαλιά προς τα πάνω μέχρι την κορυφή του θεάτρου και να αποχωρήσεις από κει για να μην ενοχλήσεις την παράσταση. Σε αυτό βέβαια δεν συμφωνούσαν καθόλου ή ως επί το πλείστων μεσήλικες ή ακόμα και ηλικιωμένοι θεατές που αναχωρούσαν έξαλλοι, με αποτέλεσμα να διαπληκτίζονται με τους ταξιθέτες και να γίνεται της κακομοίρας. Ακούστηκαν διάφορα “αίσχος και έλεος”, όταν στο τέλος της παράστασης υποκλίθηκαν ηθοποιοί ακούστηκαν και αρκετά ουουουου, αλλά φαντάζομαι λιγότερα από τις “Σφήκες”.
Μια καλή ατάκα του Ψαρά που έπαιζε κυρίως την παραμάνα: βρισκόμενος μέσα στα καμαρίνια του Peep Show, άνοιξε το παράθυρο, κοίταξε προς τους θεατές (που τον έβλεπαν στην οθόνη του σινεμά) και είπε: «έχει μείνει κανείς θεατής ή έφυγαν όλοι»; Χιούμορ και βαθιά νοήματα. Πάρα πολύ «λίγο απ’ όλα».
ΩΩΩ ναι, υπερβολικά πολύ «λίγο απ’ όλα». Και Doors, και κλιματική κρίση, και me-too, και Εμφύλιος, προσφυγικό, Black Lives Matter, γεωπολιτική και δεν τα λέω όλα… Σαν ταβέρνα – με δηλητηριώδεις γεύσεις.
Όσο για τη δόλια τη Μήδεια Χ 5, άλλα αντί άλλων. Επιφυλάσσομαι να ομολογήσει την μυθολογική αλήθεια για αυτό το χρυσό κορίτσι μιαν άλλη φορά.
Έτσι λοιπόν μπορώ να πω για την πρώτη μου επίσκεψη στην Επίδαυρο, ότι όλα ήταν πάρα πολύ ωραία εκτός από την παράσταση. Με το που υποκλίθηκαν οι ηθοποιοί, έγινα καπνός παρόλο που χρειάστηκε να σπρώξω τον ταλαίπωρο ταξιθέτη. Έτσι πρόλαβα τραπέζι στο υπέροχο εστιατόριο “Ξενία” που έχει ανοίξει ακριβώς μπροστά στο χώρο της Επιδαύρου. Ο καιρός είχε δροσίσει πολύ ευχάριστα και μπορέσουμε να πιούμε μια υπέροχη μπύρα ένα απολαύσουμε ένα εξαιρετικό φαγητό στις 12 η ώρα το βράδυ στη σκιά των ενδόξων Μαρμάρων, προσπαθώντας να συνέλθουμε από την τεράστια αηδία που είχαμε δει. Ο Αντώνης δεν με έχει συγχωρέσει ακόμα…
ΥΓ: Όλα τα παραπάνω είναι η αμφιβόλου αξίας προσωπική μου άποψη περι θεατρικής τέχνης, οπότε μην τα αφήσετε να σας επιρρεάσουν καθόλου, σε περίπτωση που θέλετε να δείτε την παράσταση.